Praktyczne zastosowanie środków ochrony indywidualnej

W Polsce środki ochrony indywidualnej w wielu zakładach pracy, szczególnie małych, są traktowane jako jedyne zabezpieczenie. Może to prowadzić do przeceniania ich rzeczywistej skuteczności, a w konsekwencji – niepełnego zabezpieczenia lub tylko jego pozorów! Potwierdzeniem tego zjawiska jest utrzymująca się duża liczba wypadków przy pracy oraz stanowisk, na których występują przekroczenia wartości obowiązujących normatywów higienicznych

W praktyce środki ochrony indywidualnej nie pozwalają na likwidację niebezpieczeństwa wynikającego z zagrożenia, które powstało wskutek działania procesu technologicznego. Ich rola polega jedynie na zmniejszeniu prawdopodobieństwa wystąpienia niebezpieczeństwa lub skutków wystąpienia zagrożenia (np. sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości taki jak szelki bezpieczeństwa zmniejsza skutki upadku pracownika z wysokości).

Dążysz do stosowania nowych rozwiązań technicznych, bezpiecznej organizacji pracy, a jeśli to okazuje się niemożliwe lub niewystarczające, stosujesz środki ochrony zbiorowej. Jednak często takie działania, zmierzające do całkowitej likwidacji występujących za grożeń życia lub zdrowia pracowników albo ograniczenia ich do poziomu ryzyka akceptowalnego, nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Wtedy stosowanie środków ochrony indywidualnej stanowi ostateczną i jedyną barierę chroniącą pracownika przed występującymi za grożeniami jego życia i zdrowia.

Środki ochrony indywidualnej zapewnia pracodawca

Stosując środki ochrony indywidualnej w swoim zakładzie pracy, pracodawca musi przede wszystkim właściwie je dobrać do zagrożeń występujących na danym stanowisku pracy, następnie nieodpłatnie dostarczyć je pracownikom oraz zorganizować szkolenia z zakresu ich używania. Dodatkowo pracodawca musi zapewnić odpowiedni sposób przechowywania, czyszczenia, dezynfekcji, konserwacji i dokonywania niezbędnych napraw użytkowanych przez pracowników środków ochrony indywidualnej.

Chcąc spełnić powyższe obowiązki, pracodawca musi dokonać właściwego wyboru spośród oferowanych na rynku środków ochrony indywidualnej. Powinien przy tym pamiętać, że środki ochrony indywidualnej mają spełniać podstawowe wymagania dotyczące projektowania i wytwarzania w odniesieniu do bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Powinny być odpowiednie do warunków panujących na danym stanowisku pracy, do istniejącego zagrożenia i nie zwiększać tego zagrożenia same z siebie. Środki ochrony indywidualnej muszą odpowiadać wymaganiom ergonomicznym i uwzględniać stan zdrowia pracownika, a także posiadać niezbędną regulację w celu dopasowania ich do użytkownika.

Jak dobierać środki ochrony indywidualnej?

Podstawą doboru środków ochrony indywidualnej w zakładzie pracy powinny być wyniki oceny ryzyka zawodowego. Ocena taka musi być powtarzana w przypadku dokonania zmian na stanowisku pracy, na przykład zmian stosowanych maszyn lub urządzeń ochronnych, organizacji pracy, czy rodzaju obrabianych materiałów.

„Podstawą doboru środków ochrony indywidualnej w zakładzie pracy powinny być wyniki oceny ryzyka zawodowego”.

Ponadto wskazane jest zebranie i przeanalizowanie informacji bezpośrednio związanych z przyszłym zastosowaniem środków ochrony indywidualnej na danych stanowiskach pracy. Powinny one dotyczyć m.in.: rodzaju pracy wykonywanej na danym stanowisku pracy, części ciała pracowników narażonych na działanie czynników szkodliwych i niebezpiecznych czy też stopnia uciążliwości wykonywanej pracy.

Dodatkowo koniecznie trzeba zebrać informacje związane bezpośrednio z pracownikiem, który będzie dane środki ochrony indywidualnej stosował, czyli jego płcią, wymiarami ciała i cechami osobistymi.

Informacje dotyczące przeznaczenia poszczególnych typów środków ochrony indywidualnej zawarte są w ich znakowaniu oraz instrukcjach użytkowania tych środków. Ponadto jeżeli jest to konieczne, w szczególnych przypadkach można otrzymać porady od specjalistów i oczywiście od producenta danego środka ochrony indywidualnej.

W miarę możliwości, pracownik powinien mieć wybór środków ochrony indywidualnej, które będzie stosował. Jeśli na danym stanowisku pracy występuje więcej niż jedno zagrożenie, to trzeba stosować więcej środków ochrony indywidualnej. Muszą one być tak skonstruowane, aby można je było dopasować bez utraty przez nie właściwości ochronnych.

Ocena przydatności środków ochrony indywidualnej

Po wstępnym dobraniu środków ochrony indywidualnej należy ocenić ich przydatność, czyli sprawdzić:

Czy są odpowiednie do poziomu ryzyka zawodowego i warunków panujących na stanowisku pracy (na przykład środki ochrony oczu przeznaczone do ochrony przed pestycydami w rolnictwie – gogle – mogą nie zapewnić odpowiedniej ochrony twarzy podczas pracy przy obróbce mechanicznej metali czy kamieni)

Czy ich zastosowanie nie spowoduje jednocześnie zwiększenia ogólnego poziomu ryzyka zawodowego (na przykład okulary chroniące przed odpryskami ciał stałych wyposażone w osłonki boczne mogą w niektórych przypadkach ograniczać pole widzenia)

Czy są odpowiednio dopasowane do użytkownika, po wykonaniu niezbędnych regulacji

Czy uwzględniają wymagania ergonomiczne i stan zdrowia pracownika

Czy są określone warunki stosowania środków ochrony indywidualnej, w szczególności przypadki i momenty, w których powinny być noszone

Czy w przypadku występowania więcej niż 1 zagrożenia i konieczności stosowania kilku środków ochrony indywidualnej środki te dają się dopasować względem siebie bez zmniejszania ich parametrów ochronnych (na przykład zastosowanie półmaski filtrującej może uniemożliwić dopasowanie gogli ochronnych

UWAGA Okresowo należy sprawdzać, czy pracownicy stosują środki ochrony indywidualnej. Nigdy nie wolno pozwalać na wyjątki od tej reguły, szczególnie w przypadku tzw. prac dorywczych, które „mają zająć tylko chwilę”. Należy badać przyczyny niestosowania środków ochrony indywidualnej przez pracowników i podejmować działania zapobiegawcze (np. zastosować odpowiednie znaki bezpieczeństwa przypominające pracownikom o konieczności stosowania środków ochrony indywidualnej).

Efekty szkolenia w zakresie używania środków ochrony indywidualnej

Po przeprowadzonym szkoleniu w zakresie używania środków ochrony indywidualnej trzeba się upewnić, czy wszyscy użytkownicy tych środków wiedzą, kiedy powinni stosować środki ochrony indywidualnej, kiedy środki ochrony indywidualnej powinny zostać naprawione lub wymienione, a także jakie są ograniczenia w stosowaniu środków ochrony indywidualnej.

Zakup środków ochrony indywidualnej

Zanim ostatecznie zostaną wybrane środki ochrony indywidualnej warto przeprowadzić ich próbne użytkowanie. Umożliwi to weryfikację rzeczywistej przydatności wybranych środków i pozwoli na wychwycenie wszystkich specyficznych wymagań wynikających z poszczególnych czynności roboczych.

Ocena skuteczności środków ochrony indywidualnej

Z raportu Rady Ochrony Pracy przy Sejmie RP wynika, że aż 1/4 spośród 1651 środków ochrony indywidualnej skontrolowanych przez inspektorów pracy Państwowej Inspekcji Pracy w latach 2006–2008 nie spełniała zasadniczych wymagań bezpieczeństwa i wymogów formalnych.

> Nieprawidłowości dotyczące środków ochrony indywidualnej

Do poważniejszych nieprawidłowości dotyczących środków ochrony indywidualnej należały:

> wady konstrukcji,

> wadliwe instrukcje użytkowania,

> niewłaściwy materiał, z którego zostały wykonane,

> brak lub niekompletne deklaracje zgodności, nierzadko wystawiane przez osoby do tego nieuprawnione,

> brak oznakowania znakiem CE.

Importowane środki ochrony indywidualnej

Organy celne zwróciły się do PIP o wydanie 31 opinii dotyczących importowanych środków ochrony indywidualnej. W 23 przypadkach były one negatywne.

Działania podejmowane wspólnie przez PIP i organy celne są szybką oraz przynoszącą wymierne efekty formą selekcji wyrobów importowanych spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Negatywna opinia powoduje bowiem zatrzymanie całych dostaw niezgodnych z wymaganiami środków ochrony indywidualnej (np. na granicy zatrzymano 500 kamizelek ostrzegawczych z Chin i 1200 rękawic z Pakistanu).

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *